Παιδική εκμετάλλευση – Κριτήριο αξιολόγησης στα Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου με απαντήσεις
28 Νοεμβρίου, 2022 2022-11-30 13:55Παιδική εκμετάλλευση – Κριτήριο αξιολόγησης στα Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου με απαντήσεις
Το κριτήριο αξιολόγησης δημοσιεύτηκε από την ιστοσελίδα
e-didaskalia.blogspot.com και μπορείτε να το βρείτε πατώντας εδώ!
Κείμενο 1
Child Marriage: Μήπως έφτασε η ώρα να το σταματήσουμε;
Κείμενο 2
Δικαιώματα του παιδιού: νομική κατοχύρωση και η μάστιγα της παιδικής εργασίας
Ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα η διεθνής κοινότητα άρχισε να επιδεικνύει έντονο ενδιαφέρον για την προστασία των παιδιών και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους σε νομικώς δεσμευτικά κείμενα. Ο στόχος αυτός τελικώς επετεύχθη το 1989 όταν ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, υιοθετώντας τη Διεθνή Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, υποσχέθηκε την ολοκληρωτική αναγνώριση των δικαιωμάτων τους, και την ισότιμη μεταχείρισή τους από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη. Η εν λόγω συνθήκη περιλαμβάνει έναν εκτενή κατάλογο δικαιωμάτων που επικεντρώνονται σε 8 βασικούς πυλώνες, και συγκεκριμένα: δικαίωμα στη ζωή, στην εκπαίδευση, στην υγεία, στο φαγητό, στο νερό, στην ατομική και πολιτισμική ταυτότητα, στην ελευθερία έκφρασης, καθώς και δικαίωμα προστασίας από κάθε μορφή κακομεταχείρισης και εκμετάλλευσης.
Παρά το γεγονός ότι η Σύμβαση έθεσε τις βάσεις για την θέσπιση μέτρων, πρακτικών προγραμμάτων και υπηρεσιών που είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των ποσοστών της θνησιμότητας, του αναλφαβητισμού, αλλά και της παιδικής εκμετάλλευσης, αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι, ακόμα και σήμερα, οι προκλήσεις και οι ανισότητες παραμένουν αυξημένες.
Μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις που ταλανίζει τη διεθνή κοινότητα είναι η μάστιγα της παιδικής εργασίας, που συνιστά την πιο έκδηλη μορφή καταπάτησης και παραβίασης του δικαιώματος στην ασφάλεια και προστασία από κάθε μορφής κακομεταχείριση και εκμετάλλευση. Ως παιδική εργασία ορίζεται κάθε δουλειά ή δραστηριότητα που είναι καταστροφική για την σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών, ενώ παράλληλα εμποδίζει τη σωστή ανάπτυξή τους και τη δυνατότητα μόρφωσης και πνευματικής ανέλιξης. Σήμερα, πάνω από 168 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο εργάζονται, ενώ πάνω από 85 εκατομμύρια εργάζονται κάτω από επικίνδυνες συνθήκες.
Ενδεικτικά, τα μεγαλύτερα ποσοστά παιδικής εργασίας εντοπίζονται στις χώρες τις Αφρικής όπου, λόγω της φτώχειας και του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, ένα στα πέντε παιδιά αναγκάζονται να δουλεύουν ενάντια στη θέλησή τους σε φάρμες, ορυχεία και λατομεία. Στην Υποσαχάρια Αφρική τα παιδιά εργάζονται κάτω από ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες και σε ανθυγιεινά περιβάλλοντα (καθώς αναγκάζονται να κουβαλούν βαριά αντικείμενα και να ανέχονται τη χρήση χημικών ουσιών). Ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά παιδικής εργασίας παρατηρούνται και στις Αραβικές χώρες όπου, εκτός από τα προαναφερθέντα φαινόμενα, οι κοινωνικές και θρησκευτικές αντιλήψεις των εν λόγω κρατών έχουν σημαντική επίδραση στην αντιμετώπιση των παιδιών – και, ιδίως, των κοριτσιών. Για το λόγο αυτό, μια από τις επικρατέστερες μορφές παιδικής εργασίας είναι η παιδική εμπορία. Πληθώρα κοριτσιών κάτω των 15 ετών πωλούνται από τους γονείς τους σε προαγωγούς, οι οποίοι τα προωθούν στην πορνεία, τη σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση, για εξευτελιστικούς μισθούς, προκαλώντας καίριο πλήγμα στην ψυχική τους υγεία, και στιγματίζοντας ανεπανόρθωτα την αξιοπρέπειά τους.
Όσον αφορά στην Ευρώπη, η οικονομική ανέλιξη, η μείωση της φτώχειας και οι πολιτικές δεσμεύσεις για την καταπολέμηση της παιδικής εργασίας έχουν οδηγήσει σε σημαντική πρόοδο αναφορικά με την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών. Με την υποστήριξη διεθνών οργανισμών, τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν αρχίσει να επεξεργάζονται και να ενσωματώνουν στην εσωτερική τους νομοθεσία μέτρα για την καταπολέμηση της παιδικής εργασίας και την εξασφάλιση ενός επαρκούς νομοθετικού πλαισίου που να εξασφαλίζει αξιοπρεπείς και κατάλληλες συνθήκες εργασίας, προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών.
Αναστασία Τηλεμάχου, διαδικτυακό άρθρο 3/3/2017 (διασκευή), Powerpolitics.eu
Κείμενο 3
Το νυχτερινό σχολά, Αντώνης Σαμαράκης
Ο Αντώνης Σαμαράκης δίνει τη δική του ματιά στο πρόβλημα της παιδικής εργασίας στο ποίημα «Το νυχτερινό σχολά». Ο Χρήστος Νικολόπουλος το έντυσε με μουσική και ο Γιώργος Νταλάρας το ερμήνευσε.
Ώρα έντεκα και κάτι,
το νυχτερινό σχολά
κει που πέρναγες, διαβάτη,
κι ήταν όλα σκοτεινά.
Άξαφνα ένα φως τα λούζει,
ξεπροβάλλουν τα παιδιά,
μάγουλα απ’ το κρύο μπούζι,
ποδαράκια σαν κλαδιά.
Ώρα έντεκα και κάτι,
τα εργατόπαιδα σχολάν.
Στάσου προσοχή, διαβάτη,
ήρωες μικροί περνάν.
Σαν φυσά το ξεροβόρι
και λυγίζουν δω κι εκεί,
άλλοι δίχως πανωφόρι,
άλλοι ακόμα νηστικοί,
αδερφάκια κουρασμένα
απ’ τη δύσκολη ζωή,
όλη μέρα βουτηγμένα
στις καπνιές και στη βουή.[…]
Μες στη νύχτα τώρα πάνε
στο σκοτάδι το πηχτό
τα παιδιά που πολεμάνε
για το μεροκάματο.
Χέρια βρώμικα απ’ τα λάδια,
μάτια κατακόκκινα,
αδερφάκια δίχως χάδια
με σφαγμένη την καρδιά.
Ώρα έντεκα και κάτι,
τα εργατόπαιδα σχολάν.
Στάσου προσοχή, διαβάτη,
ήρωες μικροί περνάν.
Θέματα
ΘΕΜΑ Α
Α1. Ποια δικαιώματα των κοριτσιών καταπατώνται, σύμφωνα με τον συγγραφέα του Κειμένου 1, όταν «συμμετέχουν» σε παιδικούς γάμους; Να πυκνώσετε τις απόψεις του πάνω στο θέμα σε ένα κείμενο 70-80 λέξεων.
20 μονάδες
ΘΕΜΑ Β
Β1. Με βάση τα Κείμενα 1 και 2 να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου ως σωστές ή λαθεμένες, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη Σωστό ή Λάθος (δε χρειάζεται να αναφέρετε συγκεκριμένο χωρίο κειμένου).
α. Το φαινόμενο του παιδικού γάμου συνδέεται στενά με την κουλτούρα της κάθε χώρας (Κείμενο 1).
β. Η φτώχεια ωθεί πολλές οικογένειες να ενθαρρύνουν το γάμο των κοριτσιών σε παιδική ηλικία, αφού η ηλικία παίζει το πιο βασικό ρόλο στην «τιμή της νύφης» (Κείμενο 1).
γ. Οι παιδικοί γάμοι προστατεύουν τα κορίτσια από ασθένειες, όπως το AIDS, αφού η σεξουαλική τους ζωή είναι ελεγχόμενη (Κείμενο 1).
δ. Η παιδική εκμετάλλευση με τη μορφή της παιδικής πορνείας σχετίζεται με κοινωνικά στερεότυπα για τη θέση της γυναίκας (Κείμενο 2).
ε. Στην Ευρώπη τα κράτη παρά τις πολιτικές δεσμεύσεις δεν έχουν προχωρήσει στη θεσμοθέτηση νόμων για την καταπολέμηση της παιδικής εργασίας (Κείμενο 2).
10 μονάδες
Β2. Ποια η πρόθεση και ο βασικός ισχυρισμός του συγγραφέα στην πέμπτη παράγραφο του Κειμένου 1 («Όσο παράδοξο… γυναικεία «σφαίρα»); Ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί, για να πετύχει τον στόχο του;
10 μονάδες
Β3. α) Ποιος ο ρόλος των ερωτημάτων στο τέλος της πρώτης παραγράφου του Κειμένου 1;
5 μονάδες
Β3. β) Ποια η πρόθεση της συγγραφέα στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 2 («Μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις… επικίνδυνες συνθήκες») (4 μονάδες); Ποια είναι η βασική θέση της (2 μονάδες) και με ποιον τρόπο επέλεξε να την αναπτύξει (4 μονάδες); Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.
10 μονάδες
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Ποιο είναι το βασικό θέμα, κατά τη γνώμη σου, που θίγει το ποίημα; Ποιες σκέψεις σου γεννά η εικόνα ενός μικρού παιδιού που επιστρέφει από τη δουλειά «μες στη νύχτα» από «το μεροκάματο»; Να απαντήσεις αξιοποιώντας τρεις (3) κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).
15 μονάδες
ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Στο πλαίσιο της παγκόσμιας ημέρας για τα Δικαιώματα του Παιδιού (20 Νοεμβρίου) διοργανώνεται ημερίδα ευαισθητοποίησης από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση του νομού σας με θέμα «Ανθρώπινα Δικαιώματα και Παιδί». Συμμετέχετε ως εκπρόσωπος της σχολικής σας κοινότητας και εκφωνείτε ομιλία (350 περίπου λέξεων) στην οποία αναδεικνύετε μορφές παιδικής εκμετάλλευσης στη σύγχρονη εποχή. Ποιοι παράγοντες, κατά τη γνώμη σας, τροφοδοτούν το φαινόμενο αυτό παρά τις διεθνείς διακηρύξεις; Να αξιοποιήσετε ιδέες και επιχειρήματα των κειμένων αναφοράς.
30 μονάδες
Ενδεικτικές Απαντήσεις
ΘΕΜΑ Α
Σημείωση: Οι βασικές ιδέες για τη συγγραφή της περίληψης εντοπίζονται στις τρεις τελευταίες παράγραφοι του Κειμένου 1.
Α1. Σύμφωνα με τον συγγραφέα οι παιδικοί γάμοι ευθύνονται για την καταπάτηση των δικαιωμάτων στη μόρφωση, στην προστασία από κακομεταχείριση και στη ζωή. Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου συντελεί στο χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των παιδιών που ως ενήλικες αδυνατούν να διαχειριστούν τη ζωή τους. Κυρίως, όμως, γίνονται ευκολότερα θύματα κακοποίησης, την οποία δέχονται παθητικά. Παράλληλα, στους παιδικούς γάμους ενισχύονται οι κίνδυνοι για τη σωματική υγεία ή τη ζωή των κοριτσιών λόγω εγκυμοσύνης ή μεταδιδόμενων νοσημάτων από μεγάλους σε ηλικία συζύγους. (79 λέξεις)
ΘΕΜΑ Β
Β1.
α. Σωστό, β. Λάθος, γ. Λάθος, δ. Σωστό, ε. Λάθος
Β2. Πρόθεση του συγγραφέα στην τετάρτη παράγραφο του Κειμένου 1 είναι να τεκμηριώσει την άποψή του ότι οι παιδικοί γάμοι είναι απόρροια παραδόσεων και εθίμων αξιοποιώντας δεδομένα από την εμπειρία. Ειδικότερα, για να ενισχύσει την πειστικότητα της θέσης του για τους παράγοντες που συντηρούν το φαινόμενο των παιδικών γάμων παραθέτει δύο τεκμήρια και πιο συγκεκριμένα παραδείγματα από τη σύγχρονη πραγματικότητα. Το πρώτο αφορά την παράδοση ότι η έμμηνος ρύση των κοριτσιών «σηματοδοτεί τη στιγμή που γίνονται γυναίκες» και έτσι οδηγούνται στον γάμο. Το δεύτερο παράδειγμα αναδεικνύει το έθιμο του «ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων των κοριτσιών» στην Αιθιοπία «ως ολοκλήρωση του περάσματος τους στη γυναικεία «σφαίρα».
Β3. α) Στο τέλος της πρώτης παραγράφου του Κειμένου 1 ο συγγραφέας παραθέτει δύο ρητορικά ερωτήματα που με ζωντάνια και αμεσότητα δίνουν έμφαση στην άποψη του ότι η τέλεση παιδικών γάμων αποτελεί «κατάφωρη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων», αφού σύμφωνα με την Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ο γάμος μπορεί να συναφθεί μόνο με ελεύθερη και πλήρη συνείδηση των μελλόνυμφων. Επομένως, τα ρητορικά ερωτήματα αποτελούν ισχυρή κατάφαση ότι στο πλαίσιο των παιδικών γάμων καταπατώνται βασικά ανθρώπινα δικαιώματα του ανθρώπου. Έτσι, αποκτούν αποδεικτική ισχύ, αφού προκύπτουν ως λογικό συμπέρασμα του βασικού ισχυρισμού του συγγραφέα.
Β3. β) Η πρόθεση της συγγραφέα στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 2 είναι να διευκρινίσει το περιεχόμενο του όρου παιδική εργασία και στη συνέχεια να αποδείξει την ύπαρξη του φαινομένου με απτό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα, η συγγραφέας υποστηρίζει ότι «μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις» της ανθρωπότητας σήμερα είναι η παιδική εργασία που αποτελεί μορφή καταπάτησης ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Για να πετύχει τον σκοπό της αξιοποιεί ως τρόπο ανάπτυξης τον συνδυασμό μεθόδων, ορισμό και παραδείγματα. Με τον ορισμό προσδιορίζει τον όρο της παιδικής εργασίας με σαφήνεια («Ως παιδική εργασία … πνευματικής ανέλιξης») παραθέτοντας τόσο το γένος («κάθε δουλειά ή δραστηριότητα») όσο και την ειδοποιό διαφορά («καταστροφική … πνευματικής ανέλιξης»). Χαρακτηριστική λέξη ορισμού είναι το «ορίζουμε». Στη συνέχεια, για να πιστοποιήσει το φαινόμενο της παιδικής εργασίας αναφέρει παραδείγματα της σύγχρονης ζωής και ειδικά το πλήθος των παιδιών που εργάζονται παγκοσμίως και μάλιστα κάποια από αυτά σε επικίνδυνες συνθήκες («Σήμερα … επικίνδυνες συνθήκες»).
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Κατά τη γνώμη μου, στο ποίημα θίγεται το θέμα της παιδικής εργασίας που επιβαρύνει σωματικά και ψυχικά τα μικρά παιδιά αναδεικνύοντάς τα τελικά σε μικρούς ήρωες της βιοπάλης. Το ποιητικό υποκείμενο προτρέπει σε β΄ ενικό και προστακτική έγκλιση («Στάσου προσοχή, διαβάτη») τον διαβάτη που παρακολουθεί τα «εργατόπαιδα» να σχολούν μετά τις έντεκα το βράδυ να τους δείξει σεβασμό, αφού είναι ήρωες που κατορθώνουν να φωτίσουν το σκοτάδι της νύχτας με την έλευση τους στον δρόμο. Η αντίθεση σκοτάδι – φως δίνει έμφαση, σχεδόν κινηματογραφικά, στην εικόνα των μικρών παιδιών που «ξεπροβάλλουν» με «μάγουλα από το κρύο μπούζι, ποδαράκια σαν κλαδιά», που «λυγίζουν δω κι εκεί» χωρίς ζεστά ρούχα και αρκετό φαγητό, γιατί «πολεμάνε για το μεροκάματο». Η παρομοίωση («σαν κλαδιά») και οι μεταφορές («λυγίζουν», «πολεμάνε για το μεροκάματο») αποδίδουν παραστατικά τη σωματική επιβάρυνση των παιδιών. Αυτή η σωματική εξαθλίωση που προκαλείται εκτός των άλλων από τις άθλιες συνθήκες εργασίας («βουτηγμένα στις καπνιές και στη βουή», «χέρια βρώμικα από τα λάδια, μάτια κατακόκκινα») στερεί από τα παιδιά την αθωότητα («δίχως χάδια») και την αγάπη, όπως δηλώνει παραστατικά η μεταφορά «σφαγμένη την καρδιά».
Η εικόνα μικρών παιδιών που επιβαρύνονται σωματικά και ψυχικά, αφού αναγκάζονται να εργάζονται σε παιδική ηλικία υπό αντίξοες συνθήκες, αποτελεί, κατά την άποψή μου, κατάφωρη καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων. Αναδεικνύει την αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να εξαλείψει φαινόμενα παιδικής εκμετάλλευσης σε μια εποχή ραγδαίας ανάπτυξης του υλικοτεχνικού πολιτισμού. Δυστυχώς, θεωρώ ότι μόνο αυτή η πλευρά του πολιτισμού εξελίσσεται, ενώ η ηθικοπνευματική παραμελείται συστηματικά μετατρέποντας φαινόμενα ανθρωπιστικής κρίσης, όπως η φτώχεια, σε όξυνση με ποικίλες προεκτάσεις. Η αποδόμηση του σύγχρονου ανθρώπου εξαιτίας της ανυπαρξίας ηθικών αξιών ως πυξίδας στη ζωή του τον καθιστά τελικά απάνθρωπο.
ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Επικοινωνιακό πλαίσιο: ΟΜΙΛΙΑ
Επικοινωνιακή περίσταση:
ημερίδα ευαισθητοποίησης της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού σας με θέμα «Ανθρώπινα Δικαιώματα και Παιδί».
Πομπός: εκπρόσωπος σχολικής κοινότητας
Δέκτης: ποικίλο κοινό
Ύφος: επίσημο
Προσφώνηση, π.χ. Κυρίες και Κύριοι,
Πρόλογος
Αφορμή: ημερίδα ευαισθητοποίησης της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού σας με θέμα «Ανθρώπινα Δικαιώματα και Παιδί».
Ιδιότητα: εκπρόσωπος σχολικής κοινότητας
Ομαλή μετάβαση: μορφές παιδικής εκμετάλλευσης και παράγοντες τροφοδότησης του φαινομένου
Κύριο μέρος
Σημείωση: Ιδέες των κειμένων αναφοράς που μπορούν να αξιοποιηθούν και για τα δύο ζητούμενα είναι:
Μορφές-παραδείγματα παιδικής εκμετάλλευσης: παιδική εργασία, παιδική εμπορία κοριτσιών (πορνεία, σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση), παιδικός γάμος.
παράγοντες τροφοδότησης του φαινομένου: ανισότητα φύλων, παράδοση και κουλτούρα, φτώχεια
Επίλογος
ανακεφαλαίωση ή τελικό συμπέρασμα
συναισθηματικός λόγος (=απευθύνομαι στο ακροατήριό μου και του υπενθυμίζω ότι έχει και αυτό ευθύνη/χρέος να …)
Αποφώνηση: Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Επιμέλεια κριτηρίου αξιολόγησης
Χρύσα Ρουμπίδου
Φιλόλογος, διαχειρίστρια της ιστοσελίδας www.digitaltutor.gr
